Gez Keyfim Gez © 2024

"Hoşgörü" Geçidi - Mostar Köprüsü


BOSNA-HERSEK, aralarında sınır olmasa da Bosna ve Hersek olarak ayrı bölgeler şeklinde anılır. Ülkenin başkenti Saraybosna'dır ama Hersek bölgesinin başkenti Mostar'dır ve Neretva Nehri'nin kıyısına kurulmuştur. Şehrin en önemli simgesi "Mostar Köprüsü" kuşkusuz. Ancak yaşanan iç savaşlarda köprünün eski hali Hırvatlar tarafından yıkılmış. Savaşın doğal süreci olarak müslüman Boşnaklar Mostar'ın doğusuna, Hırvatlar ise batısına yerleşmiş. Sırplar şehirden ayrıldıklarında geri dönmemişler. Savaşta zarar gören tüm yapılar, AB tarafından restore edilmiş. Mostar Köprüsü Türkiye ve birkaç ülkenin daha katkısıyla yeniden inşa edilmiş. Aslında önce "Küçük Mostar" denilen prototipini yapmışlar, şirin bir köprü :) Orijinal olanın çalışmaları TİKA, UNESCO ve Dünya Bankası’nın desteğiyle 1997'de başlamış ve İngiliz Prensi Charles tarafından 23 Temmuz 2004 tarihinde açılmış. Mostar şehri 2005 yılından beri UNESCO Dünya Mirasları Listesi'nde.
 

Boşnakça karşılığı "Stari Most" olan tarihi köprü, Mimar Sinan'ın öğrencisi Hayreddin tarafından 16. yüzyılda inşa edilmiş ve bu inşaat dokuz yıl sürmüş. Hem 15-16. yüzyıldan kalma Osmanlı izleri, hem de 19-20. yüzyıl Avusturya-Macaristan'dan kalma izler, şehrin değerini tarih zenginliği açısından uluslararası bir boyuta taşımış.
 
 
Tarihi köprünün 400 yıldan fazla süren ömrü ne yazık ki 1993 yılı sonunda Boşnak ve Hırvatlar arasında artan çatışmalarda Hırvatlar tarafından yıkılarak son bulmuş. Mostar’ın en hakim tepesi Hum tepesine ise bir haç dikmişler. Gerçi ilk saldırıyı Bosnalı Sırplar 1992 de yapmışlar. Bir şekilde Hırvatlar'ı birileri doldurmuş ki yüzyıllardır hoşgörü içinde yaşayan Boşnaklar ve Hırvatlar iki düşman kardeşe dönüşmüşler sonrasında. İkisi de Sırplara karşı savaşırken bir anda Hırvatlar da Sırpların tarafına geçmiş. Köprünün kalbine resmen 35 top mermisi saplanmış. Sırplar mı kandırdı Hırvatları yoksa Hırvatlar yıllardır aslında düşmanlık mı besliyordu bilemiyoruz. Tümü olmasa da Sırplara katılan Hırvatlar'ın verdikleri zararlar oldukça fazla. Köprüden düşen taşları herhalde Neretva Nehri dünyanın sonuna kadar saklayacaktır en hüzünlü hikayeleriyle. 
 
 
Köprünün yürüyüş yolu 99 basamaklı. Allah'ın 99 isminden esinlenilmiş. Nehirden 24m yüksekte, 30m uzunluğunda ve 4m genişlikte olan köprü inşa edildikten sonra şehrin ticareti canlanmış. Şu anda nehrin iki yakasını birleştiren tek köprü Mostar. Uzlaşmanın, hoşgörünün, kültür ve inanç çeşitliliğinin hayat bulduğu yerdir Mostar. Bu hayatı müslümanlar, hıristiyanlar ve museviler paylaşıyor. Camiler, kiliseler, sinagoglar yanyana. 400 yıldan fazla süren bir zamanda barış içinde yaşayan bu insanları kışkırtan hangi duygu oldu acaba, kim kazandı? Bu barış havasının bir daha sönmemesini diliyoruz.
 
 
Hemen hemen her tarihi eserin kendine özgü bir hikayesi ve geleneği oluyor. Mostar Köprüsü de eskiden beri atlama platformu olarak kullanılıyor. Günümüzde bu gelenek turistlerden para toplamak için sembolik olarak uygulansa da, eskiden damat adayları sevdikleri kızla evlenebilmek için buradan atlatılarak cesaret testinden geçiriliyormuş. İlk atlayış 17. yüzyılda gerçekleşmiş. Her yıl tekrarlanıyor bu gelenek. Anlatılan diğer hikaye mekanda yürüyüş yolunda kullanılan engebeli ve nispeten büyükçe taşlarla ilgili. Rivayete göre bu taşlar müslüman erkekler güzel Hırvat kızlarına bakarak nefislerine yenik düşmesinler diye özellikle kullanılmış. Bastığınız yere dikkat etmezseniz kayıp düşebilirsiniz, bu yüzden başınız eğik yürümek zorunda kalıyorsunuz :) Köprüyü Mimar Sinan'ın yönlendirmesiyle inşa eden Osmanlı mimarı Hayreddin hakkında ne yazık ki çok fazla bilgi mevcut değil. Kendisini Osmanlı mimarisine kattığı yeniliklerden tanıyabiliyoruz ancak.
 
 
BOSNA-HERSEK'e vizesiz giriş yapabiliyorsunuz. Uygun fiyatlara her mevsim tur düzenleniyor buralara. Ancak fotoğraf amaçlı gidecekseniz bu tür kültür turlarını tavsiye etmiyoruz, fotoğraf çekemeden dönersiniz. Tur operatörleri çok yer göstermeyi hedefliyorlar ve durduğunuz yerde fazla kalmadan devam ediyorsunuz. Biz Mostar'da bile 2-3 saat kaldık, normal kültür turlarında bu mümkün değil. O nedenle fotoğraf amaçlı düzenlenen turlara katılmanızı tavsiye ediyoruz. Ayrıca PHOTOSENSIA'nın fotoğraf turlarında katılan kişi sayısı verimliliği etkilememek adına sınırlı tutuluyor. Bize katılmak isterseniz ekte linkini verdiğimiz grubumuza üye olup, etkinliklerimizden haberdar olabilirsiniz;
 
 
Mostar Köprüsü en güzel fotoğraf açılarını yine bir Mimar Sinan eseri olan Karagöz Bey Camii tarafında veriyor. Avludan girip, arka tarafına geçiyorsunuz. Üstten çekmek isterseniz cami minaresine belli bir ücret ödeyerek çıkabilirsiniz. En güzel manzarası minareden çekiliyor, onu da söylemeden geçmeyelim :) Bunun dışında köprünün karşısında bulunan ve araçların geçtiği köprüden de fotoğraf almayı unutmayın. Biz gün doğumuna niyetlendiğimizde buradan şimşek yakalamıştık, sürpriz olmuştu :) 
 
 
BOSNA-HERSEK ile ilgili ayrıca bu yazımıza da göz atmanızı tavsiye ederiz : http://www.gezkeyfimgez.com/TR/baris-yokusu-bosna-hersek